Een niet onbelangrijk kenmerk (naast roe zak en zwart gezicht) is de ketting van Zwarte Piet (en eerder de Zwarte Klazen). Tot de jaren ’50 van de 20e eeuw was Zwarte Piet regelmatig in het bezit van een ketting en de belangrijkste functie van deze ketting was ermee rammelen om zo lawaai te maken. Naast het hard bonzen op de deur en ook het rinkelen van (koebellen) is deze ketelmuziek een belangrijk onderdeel van het Sint Nicolaas feest. Wij zingen niet voor niets: Zie de maan schijnt door de bomen, makker staakt uw WILD GERAAS! Deze ketting is onderdeel van de afstamming van Zwarte Piet van de aan Sinterklaas onderworpen geketende duivel stammend uit de middeleeuwen en men vermoedt dat dit symbool is toegevoegd om duidelijk te maken dat de heilige de duivelse begeleider in toom heeft. Zwarte Piet wordt ook gezien als een voortzetting van oude heidense en Germaanse gebruiken en toen de kerk deze niet kon uitbannen, moest door middel van deze ketting, in ieder geval duidelijk zijn dat zij niet meer heersten, maar het christendom en de kerk.

Voor nog meer oude bronnen met betrekking de ketting, verwijzend naar Nederland klik hier

16de / 17de eeuw

Bron Art.: Rotterdamsch nieuwsblad 7-12-1896 / www.delpher.nl

In Amsterdam in de 16de en 17de eeuw liepen in de aanloop tot 6 december (de oorspronkelijke dag waarop Sint Nicolaas wordt gevierd) Zwarte Klazen, ook wel Sunderklazen genoemd, ze liepen door de straten met schoorsteenkettingen rammelend over de straatkeien en klopten bij mensen aan om te vragen of er nog stoute kinderen waren. (artikel uit het Rotterdamsch nieuwsblad 7-12-1896)

1829 - De Nederlandsche kindervriend: in gedichtjes voor de welopgevoede jeugd 

bron: www.catawiki.nl

19e eeuws kinderboekje met 6 fraaie handgekleurde gravures én een zeer vroeg versje over Sint Nicolaas. Fragment:

Hij heete Sinterklaas,

En kwam met groot geraas

Van kettingen beneden,

Om al wie kwaad gedaan,

Of stoutheid had gedaan,

Tot straf aan te smeden.

1916 - Lied: Zwarte Piet

Deftig in ’t fluwelen pak
Op zijn rug een grote zak
Met een tronie zwart als roet
En een ketting aan zijn voet
Mantel, kuitbroeken baret
Dat is Pietermans portret

Woont een deugniet in de buurt
Gauw wordt Piet erheen gestuurd
Aak’lig grijnst zijn brede mond
Woedend kijkt hij in het rond
En hij stopt met groot gemak
Onze rakker in de zak !

Komt hij op een kinderfeest
Wees dan niet voor Piet bevreesd
Vriend’lijk lacht zijn rode mond
Leuke knikjes deelt hij rond
Open gaat de zak ! De buit …
Strooit hij voor je voeten uit

1925 - St. Nicolaas te Zierikzee (boekje)

Bron foto: www.pinterest.nl     

Twee Pieten hebben een ketting.

Meer foto's uit het boekje en fragment met de ketting, klik hier

1929 - Speeltuinvereniging Vooruit; Vertrek van Sint Nicolaasoptocht.

Bron Foto: www.datacollectienederland.nl 

De vier kenmerken van Zwarte Piet zijn aanwezig: De roe, ketting, de zak en de zwarte maskerade. Opvallend is dat de Pieten geen pruiken dragen!

1930

Bron Foto: www.denboschpubliek.hosting.deventit.net

1938

Bron Foto: www.studiezaal.nijmegen.nl

1944 – Rammelt de Zwarte Piet Daar zijn ketting niet?

Fragment uit het boekje: Sint Nicolaasliedjes, Oude en nieuwe Sinterklaasversjes

1944 - Ketting / Roe

Liederenbundel: St. Nicolaas en zijn knecht

1944

Bron foto: www.westbrabantsarchief.nl 

Intocht in Rucphen 1944, Linker Piet heeft een ketting om zijn schouder. De Pieten hebben een mooie zwart geschminkte gezichten, en dragen geen pruiken.  

1948

Foto uit het blad: 'Week in Beeld' - 1948

Intocht Sinterklaas met zijn Pieterbazen in Marken. Hier zien we goed de ketting, de roe en een zeer aparte maskerade van de Knechten en Sinterklaas ze dragen namelijk maskers. 

Overige foto's uit het blad 'week in Beeld' - 1948

1950 - Boek: Sint Nicolaas boek

1950

Bron foto: www.bhic.nl 

Aankomst van Sint Nicolaas met drie Pieten die een pik zwarte gezichten hebben, hebben geen pruiken en twee Pieten hebben een ketting op hun schouders, op het station Vught. 

Jaren 50/60

Bron illustratie: www.adviz.nl 

Vroom & Dreesmann St. Nicolaas affiche jr. 50/60. Sint en Piet op het dak. De knecht heeft een zak vol geschenken, roe en een ketting.

1952 - Amsterdam

Foto: katholieke illustratie - 1952

Zwarte Pieten en Sinterklazen, Sint-Ignatiuscollege te Amsterdam. Hier hebben de Pieten een roe, zak en sommige pieten hebben een ketting. Aan de linkerkant tis het goed te zien.

1952 - Eindhoven

Bron foto: www.indebuurt.nl (Eindhoven)

Jaren 50

Bron foto: www.noviomagus.nl

'Sint Nicolaas voor allen' een vereniging uit Nijmegen. Op de groepsfoto het gezelschap omringt met de Sint en zijn twee Pieten. De linker piet heeft een ketting (wild geraas) om zijn hals. 

Jaren 50/60 - Sinterklaaspapier,  Ketting / Zak (dreigen)

Lied: Hop! Hop! Hop!

Van hak op tak
Van dak op dak
Rijd Ik in flinke draf.
In elke schoorsteen uit mijn zak,
Gool ik geschenken af.
Hop! hop, hop kom paardje in galop.
Trap op, trap af,
Van huis tot huis
Roef, roef, wat gaat dat hard!
Maar is 't met een kind niet pluis
Dan kom ik met de gard!
Hop, hop, hop kom paardje in galop!
Van gracht tot gracht
Van straat tot straat,
Hoor je mijn ketting niet?
Als 't stoute kind de zak in gaat
Doet mij dat veel verdriet....
Hop, hop, hop kom paardje in galop!

Bron lied: Boekje - Sinterklaas is jarig (HEMA Jr. 70/80)

Zwarte Klaas - Ketting

Ketting elders in Europa