De arbeiders op de Veluwe hadden het in het begin van de vorige eeuw niet breed. Het kopen van Sinterklaaslekkernijen, laat staan dito cadeaus konden veel gezinnen zich simpelweg niet veroorloven. Dankzij een gebruik bij de Veluwse bakkers kwam er in sommige gevallen echter wel een lekker plakje krentewegge of een stuk speculaas op tafel. Op Sinterklaasavond was het namelijk de gewoonte om te dobbelen in de bakkerij.

‘Het dobbelen om een witte – of krentenbrood was een der grootste genoegens van het jaar’, zo kunnen we lezen in de Nieuwe Apeldoornsche Courant van 5 december 1951. Behalve om luxe broden (normaal gesproken at men in die dagen vooral roggebrood) kon men ook dobbelen om een stevige speculaaspop met amandelen, de zogenoemde vrijers en vrijsters. Tegen een vergoeding van een paar cent kon iedereen meedoen aan dit stukje volksvermaak.

De bakker als croupier

In de bakkerij rook het nog heerlijk naar versgebakken speculaas als de menigte zich verdrong rondom de bakkerstrog die fungeerde als dobbeltafel. In een diep etensbord werden een drietal dobbelstenen gegooid en de bakker zelf speelde zijn rol als croupier met verve. Dit alles bij de zachte verlichting van enkele snotneuzen, kleine olielampjes waar normaal gesproken de oven mee werd verlicht. Langs de wanden of op een speciale Sint Nicolaastafel waren de lekkernijen uitgestald. Er werd gedobbeld tot de hele voorraad was weggespeeld en menig gezin die avond dus toch kon genieten van Sinterklaasavond.

Dobbelen mocht niet meer, andere spelen wel

Helaas was het de overheid die aan dit relatief onschuldige spel een einde maakte. De bakkers lieten zich echter niet uit het veld slaan en vervingen het dobbelspel door andere spelen. Voortaan deed men een schijfschieten en sjoelen in de bakkerij met als inzet niet alleen wittebroden, krentenbroden en koekvrijers. Ook taarten, gebak, sigaren en sigaretten, chocolade enz. werden voortaan verloot. De spelen in de bakkerij beperkten zich bovendien niet langer tot Sinterklaasavond: voortaan werd er al wekenlang van te voren ’s avonds gespeeld en plezier gemaakt in de bakkerij. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakte een einde aan dit gebruik.