Beschrijving

Op Texel vieren ze op 12 december Ouwe Sunderklaas. Mensen trekken verkleed en gemaskerd de dorpen rond om al toneelspelend actuele gebeurtenissen in de eilandpolitiek of op kleiner sociaal niveau aan de kaak te stellen. Dit wordt speulen genoemd. Hoewel Ouwe Sunderklaas op het hele eiland gevierd wordt, zijn er toch verschillen tussen de dorpen. Het feest begint om 17.00 uur, wanneer de kinderen hun voorstellingen geven. Soms hebben ze teksten op borden of doeken en een geluidsinstallatie mee. Na een uur start dan de kinderdisco en om 19.00 uur maakt de jury bekend wie er gewonnen hebben. Om 20.00 uur is het de beurt aan de volwassenen. Ook deze voorstellingen worden beoordeeld door een jury. Er wordt tot 22.00 uur gespeeld, waarna men met z’n allen naar dorpshuizen en cafés gaat om feest te vieren. Omstreeks 23.00 uur worden de prijswinnaars bekendgemaakt.

Beoefenaars en betrokkenen

Vrijwel iedereen op Texel neemt op een of andere manier deel aan Ouwe Sunderklaas. Kinderen groeien op met de traditie, zien het op straat, horen erover of zien het van hun ouders, familie of vrienden. Tegenwoordig wordt er ook op scholen verteld over de traditie. Vóór het feest vormt de Texelse Courant met overzichten van het belangrijkste plaatselijke nieuws van de afgelopen tijd een inspiratiebron voor de gespeulde onderwerpen. Daarnaast spelen de dorpscommissies een belangrijke rol met het bieden van voorzieningen om te speulen en samen te komen, maar ook door het jureren en uitreiken van prijzen.

Geschiedenis en ontwikkeling

De herkomst en exacte ouderdom van Ouwe Sunderklaas zijn onbekend. Wel is bekend dat het vieren van ‘Ouwe Sunder’ in 1816 verboden was vanwege ‘het schrik aanjagen en verstoren van de rust en zelfs het zich vertonen in de gedaante van beesten’. Opvallend is ook dat een gelijksoortige traditie op alle Waddeneilanden voorkomt. Op Texel waren er oorspronkelijk twee data waarop feestgevierd werd: op 5 december was er Nieuwe Sunderklaas en op 12 december Ouwe Sunderklaas. Nieuwe Sunderklaas was het feest van de verklede kinderen. Ouwe Sunderklaas was van oudsher een straatfeest. Hierbij werden verlichte huizen bezocht, maar er werd ook gefeest in herbergen en cafés. Een verklaring voor de twee data wordt door sommigen gezocht in het feit dat er vroeger op 5 en 6 december ronddolende schapen gevangen werden, die vervolgens op 12 december ten behoeve van de kerk verkocht werden als ze niet opgehaald werden. Tot het begin van de twintigste eeuw verkleedde men zich in een wijde, witte broek met witte lappen daarover en een masker, de grim. Op het hoofd droeg men een torenmuts van stevig papier. Na die tijd verschenen andere vermommingen en daar was er altijd een bij van een beer. Na de Eerste Wereldoorlog tot 1935 en tijdens de Tweede Wereldoorlog is er weer een verbod uitgevaardigd. Tegenwoordig wordt er vaak de volgende dag nog nageklaasd, waarbij de resten drank en eten opgemaakt worden. Andere veranderingen zijn dat het tegenwoordig regel is dat de maskers afgaan na het speulen en dat het feest door de dorpscommissies gestimuleerd wordt met prijzen.

2018 - TVNH: Onze man op Texel over Ouwe Sunderklaas

Bron teksten: www.immaterieelerfgoed.nl