Ca. 1640 - 'De gift van St. Nicolaas' 

Sinterklaas redt keurige dochters van de prostitutie

Museum Ons' Lieve Heer op Solder in Amsterdam is erin geslaagd om op een veiling van Sotheby's een 17de-eeuws schilderij te kopen waarop Sint Nicolaas is afgebeeld. Op het schilderij is te zien hoe de goedheiligman ongemerkt een zakje met geld door een raam naar binnen gooit.

In de kamer zitten een edelman en zijn drie dochters. De manstaart somber voor zich uit en daar is ook alle reden toe, want hij is zo arm dat hij geen bruidsschat kan betalen voor zijn huwbare dochters. Als ze niet kunnen trouwen, staat zijn lieve dochters een afschuwelijk lot te wachten: ze zullen zich in de prostitutie moeten begeven.

Sint Nicolaas trekt zich het lot van deze brave familie aan. Volgens de overlevering gooit de heilige drie nachten achtereen een zakje met geld door het raam, zodat de vader toch de bruidsschat kan betalen. De vader, ook niet achterlijk, besluit na de tweede nacht te gaan posten om te kijken wie de gulle gever is. Als hij Sint Nicolaas betrapt, moet hij deze plechtig beloven dat de gift anoniem blijft.

Een schilderij met zo'n prachtig verhaal past bij uitstek in Ons' Lieve Heer op Solder, vindt het museum. Niet alleen is de17de-eeuwse zolderkerk die zich in het museumgebouw bevindt, gewijd aan Sint Nicolaas, het museum staat ook nog eens op de Wallen, hét prostitutiegebied van Amsterdam.

Veel geld voor aankopen heeft het museum niet, maar dankzijbijdragen van fondsen en de vriendenvereniging kon het op de veiling bieden tot maximaal 13000 euro. Gelukkig haakten twee medebieders bij dat bod af, waardoor het schilderij nu in de17de-eeuwse stijlkamer van het museum hangt.

Het paneel, dat waarschijnlijk rond 1640 is beschilderd, is niet gesigneerd, maar wordt toegeschreven aan de Vlaming Cornelis de Vos (1584-1651). Er zitten ook Vlaamse elementen in het schilderij, zoals het kantklossen.

Wat verder opvalt is de vlijtigheid waarmee de dochters zitten te handwerken, waarmee de schilder kennelijk heeft willen benadrukken dat deze jonge vrouwen de keurigheid zelve waren en absoluut geen hoerige types. De zorgen van de vader stralen van diens gezicht en hele houding af.

In Nederland is nauwelijks werk van Cornelis de Vos bekend. Het meeste bevindt zich in België. Weliswaar zijn er vroegere schilderijen bekend waarop Sint Nicolaas is afgebeeld, maar het thema is toch vrij zeldzaam, wat deze aanwinst in combinatie met de omgeving waarin het nu wordt getoond, bijzonder maakt.