Specialiteit uit Utrecht: tafelkoek en teekantjes

Verhaal: De Bossche bol kent iedereen. Maar heb je weleens gehoord van de ‘Hylickmakers’ of ‘Tekantjes’, echte Utrechtse lekkernijen waarvoor zelfs mensen uit Amsterdam speciaal naar Utrecht kwamen. Suikerbakker Versteegh begon ermee en werd bekend met de ‘Taefelcoeckgens’ of ‘Hylickmakers’ en bij bakkerij Den Dubbelden Arend ging de kruidkoek in de vorm van ‘Tekantjes’ over de toonbank

Auteur: Lotte Drouen

Dat de tafelkoek of heiligmaker van bakker Versteegh uit de Schoutenstraat grote bekendheid genoot, blijkt uit een gedicht in een liedjesboek uit de 17de eeuw.

Uijterse Hylickmakers vol soetigheyd ofte Amsterdamsche kermiskoek
Sta bij nu grage maats, tot soetigheydt genegen,
Tot Hylickmakers, of tot koeck van soeten deegen,
Hier hebje ander slagh als t’Utrecht bij Versteegh
Of t’Amsterdam gekoft, voor in de Kolcksteegh.
Hier hebje soetigheydt van Hylickmakers Rymen,
Die Kees van Teun verbindt en Neeltjes vaek aan Symen;
Koop, eet van deze slagh, die beter smaeck als die
En singht eens helder io, van ‘tgeen ik hier aanbie.

Kruidkoek en kruidkoek

Zo’n groot succes moest een vervolg krijgen. Op 5 juni 1726 opende bakkerij Den Dubbelden Arend haar deuren tegenover bakkerij Versteegh. Daar begon ook deze bakker kruidkoek te verkopen, maar dan wel in een iets andere vorm. Hij maakte dunnere reepjes kruidkoek die bekend zouden worden onder de naam ‘Utrechtse Tekantjes’. Een waar succes volgens G. van Rijn die het boekje De Schoutensteechsche Tekantjes en Tafelcoeckgens schreef naar aanleiding van het 150-jarige bestaan van de bakkerij.

“Wat Tekantjes zijn, behoeft, voor den tijd waarin dit geschreven wordt (1876), bijna geen verklaring. Wie die Utrecht bezoekt voor korter of langer tijd neemt niet eens een pakje van dit gebak mede? Die reepjes gekruide koek van een Ned. Palm lengt en een duim breedte, hebben niet te vergeefs 150 jaar denzelfden naam gedragen.” Het gevelteken van de bakkerij bestaat nog steeds. Op de plek van de bakkerij aan de Schoutenstraat 13, is een kopie te zien. Het origineel bevindt zich in het Centraal Museum van Utrecht.

Voor de liefde of bij de thee?

De Utrechtse Tekantjes leken qua smaak misschien sterk op de Utrechtse Hylickmakers, maar hadden wel een heel ander doel. Had je in de 17de, 18de of 19de eeuw een oogje op een meisje? Dan gaf je haar een Utrechtse heiligmaker of wel huwelijksmaker. De Tekantjes werden, zoals het woord al doet vermoeden, voornamelijk gegeten bij het drinken van thee.

Leuk om te weten is dat het zegel van het bakkersgilde in Utrecht de patroonheilige Sint-Nicolaas bevatte. Sint-Nicolaas stond bekend als de beschermheilige van onder andere huwbare jongeren. Vanaf de 16de eeuw werd door de Reformatie Sint-Nicolaas uit kerk en kunst verbannen, maar het Sint-Nicolaasfeest (Sinterklaas) en ook de Sinterklaasmarkten bleven bestaan. Tijdens deze markten werden er natuurlijk ook veel lekkernijen verkocht, zoals peperkoek en speculaas. Ook stonden de markten bekend om de aanwezigheid van vele huwbare jongens en meisjes. Een uitgelezen kans dus om een Utrechtse Huwelijksmaker op de kop te tikken en het meisje van je dromen mee uit te vragen.

Bron tekst / foto: www.utrechtaltijd.nl