De Sinterklaaskermis

Naar een prent uit 'het zedelijk leven onzer vaderen in de 18e eeuw' van dr. L. Knappert.

De Sinterklaaskermis

De Sinterklaaskermis was dikwijls nog drukker dan de zomerkermis. De schippers waren de drukste en luidruchigste onder de feestvierders. Zij liepen met hun vrijsters aan den arm al zwierende straat in, straat uit en zongen:

,,wij sullen ons scheepkenwel stieren

Al over die wilde see,

Al op Sinterklaes manieren,

Soo gaet er ons soetelief mee,,

Maar er kwam van de zije der nieuwe regeering verzet tegen het vieren van het Sinterklaasfeest. het heete ,,een sotte en de onghefondeerde maniere van de kinderen met snoeperie te vullen. Wat is dit anders als op de hoochten geofferd ende geroockt? Die sulck doen, en verstaen toch niet wat de ware Religie is. "Omdat koekjes soms den vorm hadden van heiligenbeelden, werd daarin afgoderij gezien. De predikanten deden al hun bestom het te vieren van Sinterklaas te verbieden. De magistraten beweerden, dat ze er niets aan kondendoen. Maar de tegenstanders hielden vol en in 1638werd op 3 decembervan de pui van 't stadhuis afgekondigd, nadat eerst de klok geluid was en 't volk was samengestroomd op den Dam, dat geen Sinterklaaskoek of ander lekkers mocht worden gebakken, over de straat gedragen of op andere wijze vervoerd, op straffe van verbeurdverklaring en 'n boete van 30 stuivers. Toen de menigte de afkondiging had aangehoord, ontstond er 'n luid gemor en de bode die de keur had voorgelezen, werd uitgejouwd. De bakkers bakten en de groote- en kleine Amsterdammers kochten en aten al het lekkers, alsof er geen burgemeesters bestonden. Ze maakten pret als van ouds en de Sinterklaasmarkt was drukker dan ooit. Het volgende jaar werd de keur al weer voorgelezen; 't plaatsen van kramen en 't gaan met kruiwagens vol snoeperij en speelgoed werd zeer streng verboden. Het hielp niets. Om de predikanten genoegen te doen, verboden de burgemeesters het feest wel, maar ze schijnen aan de ,,rakkers" van den schout te hebben gezegd alles oogluikend toe te laten. Maar in 1661 traden ze toch strenger op. De kramen werden omgesmeten en alle verkoopers en verkoopsters , zoowel als de bezoekers van de kermis werden van de Dam gejaagd. maar nu maakten de Amsterdammers, die zich hun geliefden Sinterklaas niet wilde laten ontnemen, zoo'n  spektakel, dat de regeering zelf de schrik van kreegvoor haar hardhandig optreden. Het daaropvolgend jaar kwam alweer 'n deputatie van de predikanten bij de burgermeesters op 't  stadhuis om te verzoeken het feest te verbieden. Maar hun werd beleefd te kennen gegeven, dat ze de oplossing van de kwestie maar aan de regeering moesten overlaten. De Amsterdammers hebben gelukkig, buiten alle geloofsverschil om, hun geliefde Sinterklaasfeest behouden. Door alle tijden heen is zijn feest 't populairste van alle volksfeesten gebleven en ook de predikanten zijn van meening veranderd. Heeft niet de Genestet den lof van den Sint geestdriftig bezongen en heeft niet DS. Hazebroek verklaard, dat het Sinterklaasfeest hem meer te genieten heeft gegeven dan alles, wat hem later ooit op feesten en maaltijden mocht zijn te genieten  gegeven? De drukte op de Sinterklaasmarkt was dikwijls zóó hevig, dat er inderdaad alle reden voor was om te klagen over de ,,disorden, confusiën ende ongeregeldheden." De verlichting was in den ouden tijd nog zeer slecht en er was dus telkens 'n uitgezochte gelegenheid voor het gespuis om 'n goeden slag te slaan en menigeen kwam zonder beurs of beugeltasch thuis. De dichter, Jan de Regt, klaagde;

,,Dat Sinterklaes, die oude baes,

Moet loopen voor Sint Felten

Hij helpt maar met een groot geraes

De heele stad op stelten."

Het is altijd gebleken, dat de Amsterdammers, vooral de jongelui, buitengewoon veel liefhebberij gehad hebben in ,,keet maken." toch verminderde de drukte op de markt van den Dam op den duur. De koekbakkers begonnen hun winkels in de 18e eeuw te versieren en trokken daardoor 'n groot deel, vooral van de ,,fatsoenlijke lui." Zoo verdeelde zich de drukte over de geheele stad. In 1883, terwijl de beurs werd gebouwd, werd er op den Dam 'n ,,hulpbeurs," 'n zeer groot houten gebouw gezet. Er was toen geen plaats meer voor kramen, en toen het gevaarte werd gesloopt en de Dam weer vrij kwam, was 't meteen uit met de Sinterklaaskermis.

1779 - Sinterklaaskraam 

Bron afb.: Lelie- en rozeknoppen; weekblad voor meisjes jrg 8, 1888-1889, no 2, 05-12-1888 www.delpher.nl - www.sintenpietengilde.nl