Sinterklaastafel / Etalage - Koekbakker / Bakker
In de late Middeleeuwen was Sint Nicolaas een belangrijk feest. In die tijd gingen feesten vaak vergezeld van markten en kermissen. Men ging eerst naar de kerk en na de mis was er buiten van alles te doen. Zo ook op het Sint Nicolaasfeest. Deze Sint Nicolaasmarkten waren heel populair. Van heinde en verre kwamen mensen om hun Sint Nicolaas inkopen te doen. Want op Sint Nicolaas was het de gewoonte dat men geschenken gaf aan dierbaren, maar ook aan arme mensen.
De 'tafels' die te zien waren op deze Sint Nicolaasmarkten verhuisden vanaf 1779 meer en meer naar de bakkerswinkels. In 1836 vond de laatste Sinterklaasmarkt plaats op de Dam in Amsterdam. De Sint Nicolaastafels waren hier en daar tot het midden van de vorige eeuw te bewonderen bij de ambachtelijke bakkerswinkels. Van zijn grootste ‘prenten’ of koekplanken maakte de bakker de meest prachtige peperkoek - speculaasvormen, vaak versierd met glazuur, nootjes en bladgoud. In de dagen voor Sinterklaas zorgde hij ook dat de bakkerij warmte en gezelligheid uitstraalde. In de avonduren kon zijn clientèle genieten van een kop warme chocolade met een speculaasje en werden er diverse Oudhollandse spelletjes gedaan. De 'tafels' zijn verdwenen, maar de etalages met de Sinterklaas lekkernijen van de bakkers/banketbakkers zijn er nog steeds!
Voor meer oude bronnen omtrent Sinterklastafels, betrekking hebbend op Nederland, klik hier
Geschiedenis: Sint Nicolaasmarkten in Amsterdam
1777 - Almanak 'Kooker en tas almanach'
1779 - Amsterdamse Sinterklaaskraam / De Sinterklaaskermis
Bron tekst - illustratie 1: 1926, Groot Rotterdam
De Sinterklaaskermis
Naar een prent uit 'het zedelijk leven onzer vaderen in de 18e eeuw' van dr. L. Knappert.
Bron afb. 2: Lelie- en rozeknoppen; weekblad voor meisjes jg. 8, 1888-1889, no 2, 05-12-1888 www.delpher.nl - www.sintenpietengilde.nl
Afbeelding van een oude Amsterdamsche Sinterklaaskraam, gevolgd naar een houtsnede van 1779, toen de markt nog in bloei was.
Centsprenten - Volksprenten - Prenten
Bron Afb. 1, 2, 5 en 6: www.collectiegelderland.nl / Bron afb. 3: www.openluchtmuseum.nl
Afb 1 en 2: Ca. 1759 - 1765, Taferelen uit het volksleven / Afb 3: Ca. 1812 / 1850, Verheugt u vrij, gij, lieve kleinen, / Op 't feest, dat gij zoo goed toch kent. / Sint Nicolaas komt u verschijnen, / Maar neen, de vreugd in deze prent. / Afb. 4: Ca. 1803 / 1830, De Sint Niklaasvreugd, daar de kindren / Zo zeer naar haaken, om het zoet / Afb. 5 en 6: Ca. 1818, Titel ?
19e Eeuw - Advertenties
Bron Adv. 1: 1876, Weekblad van Haarlemmermeer
1820
Bron: www.westfriesmuseum.com
Omschrijving: 4 figuren bekijken bij het licht van een kaars een uitstalling van speculaaspoppen en ander snoepgoed op een St. Nicolaastafel.
18? - St. Nicolaastafel
Gespot: Expositie 'wie komt er alle jaren' (2019)
1833 - Koekbakkers-etalage
Illustratie uit het boek 'Geschenk voor lieve kinderen'
Bron: klik hier (collectie Nederlandsch Schoolmuseum)
1841 - Jan Hendrik van Grootvelt
Sfeerfoto - Het noordbrabands Museum
De uitstalling van suikerwerk voor het Sint Nicolaasfeest.
1850 - Boekje 'St. Nicolaas en zijn knecht' / Herdrukken
Bron Afb. 1: (Eerste druk - 1850) www.hetoudekinderboek.nl / Afb. 2 t/m 6: Herdrukken, klik hier
In het boekje 'Sint Nikolaas en zijn knecht' uit 1850, heeft de schrijver Jan Schenkman de 'tafels' en de etalage heel mooi verwoord in zijn boekje. In de vers 'St. Nikolaas in de kinderkamer: een tafel vol met speelgoed! en in de vers St. Nikolaas bij Grootmama: Een tafel vol met lekkers! ook in de vers 'St. Nikolaas bij den Banketbakker': Staat hier voor de glazen, Zoo sierlijk en net! Hier kunnen we op maken dat Schenkman het gehele koekbakkers/banketbakkers sfeertje van voor 1850 in beeld heeft gebracht en dit zien we ook weer terug in schilderijen, centsprenten en in oude krantenadvertenties.
1863 - 'Arm en rijk op straat'
Bron illustratie: www.datacollectienederland.nl
Een vrouw met twee kinderen in armoedige kleding staart naar een rijk gevulde etalage van een winkel met beeldjes, vazen en glaswerk. Het beeldje waar haar blik op gericht is een Sint Nicolaas "lekkernij' voor. Het kleinste kind kijkt naar een hondje op straat. Een rijker geklede dame loopt met haar kinderen naar een man bij een gereedstaande koets.
20ste Eeuw - Advertenties / Aankondiging
Foto 1: 1911 - Met dank aan K. Pelt / Afb. 3: 1931,Haarlem's Dagblad / Afb. 4: 1938, Het Bloemendaalsch weekblad
Foto's - Etalages / St. Nicolaastafels
Bron foto 1: 1924, Groot-Rotterdam; geìˆllustreerd weekblad voor Zuid-Holland en Zeeland / Foto 2 en 3: 1926, Blad 'Groot Rotterdam' / Foto 4: 1930, Blad 'Groot Rotterdam' / Foto 5: Jr. 60, Met dank aan Hr. Zwart
Illustraties - Etalages / St. Nicolaastafels
Afb. 1: 1873, Boek 'Sint Nicolaas ABC', Bron: www.collectie.atlasvanstolk.nl / Afb. 2: Ca. 1885 - St. Nicolaasspel (fragment) / Afb. 3: 1928 - Boek 'Sinterklaas kapoentje' / 4: Ca. ? - Boek 'Sinterklaasboek' - Bron: www.marktplaats.nl
Prenten - Anton Pieck
St. Nicolaastafels / Etalages
